Pontos soykırımı

Kostas Fotiadis

Pontos Rum Soykırımı, Ermenilerin aynı dönemde maruz kaldığı çok sayıdaki trajik olay nedeniyle Ermeni Soykırımının gölgesinde kaldı. Aynı zamanda devletler arası belirli düzenlemeler ve çıkarlar adına da hükümet ve diplomatik talimatlarla sessizce geçiştirildi. Bu etnik temizlik planı ilk aşamasında Hıristiyan etnik toplulukların imhasını ve ikinci aşamasında da Müslüman etnik grupların Türkleştirilmesini hedefliyordu. Bu plan Birinci Dünya Savaşı sırasında tamamlanamasa da Kemalist, Kemalizm sonrası ve günümüz Türkiye’sinin militarist çevrelerince terk edilmedi. Sonraki hükümetlerin Küçük Asya’nın etnik gruplarına ve özellikle de Kürt ulusuna karşı son on yılki siyasi tutumu, bu etnik temizlik planının halen var olduğunu ve aktif şekilde sürdürüldüğünü gösteriyor.

… Mustafa Kemal ve sonraki hükümetlerin liderleri, Topal Osman gibi terörist ve katil çetelerine dayandığı ve onların desteğiyle yürütüldüğü için, ulusal kurtuluş hareketlerinden gurur duyamazlar. Etnik temizlik planından haberdar olmadıkları mazereti de geçerli olamaz, çünkü Murat Yüksel’in de söylediği gibi:

“Zavallı Giresun (Kerasounta) sakinlerinin yakarışlarını ve şikayetlerini kimse dinlemiyordu ve suçlamalarına kimse kulak asmıyordu. Mahkeme arşivleri Topal Osman’a karşı suçlamalarla doluydu. Ama Topal Osman’ın eylemleri gizli bir güç tarafından örtbas edilmekle kalmıyor, aksine, işlediği her cinayet ve ona karşı yapılan her suçlama, askeri hiyerarşinin basamaklarını tırmanmasına yardımcı oluyordu. Giresun’daki en üst düzey askeri yetkili oydu ve her şey onun idaresinde idi. Emirler veriyor, insanları asıp kesiyor, kimse de tek söz edemiyordu.

Topal Osman Türk askerleri ve memurları bile döve döve öldürüyordu. Güç gösterisi, sertlik, zulüm ve pogromlar tek keyif kaynağıydı onun. Kanundan korkusu yoktu, hükümete saygı duymuyordu. Sayısız masum yurttaşın canını alan bu lanet adam, sonunda siyasal suikastlara girişti.”

Bugün Mustafa Kemal’in ölümünden 60 yıl sonra bile, Türk tarihçiler tarihsel hakikatleri yayınlamaya cesaret edemiyorlar. Topal Osman’ın arkasında kendi büyük liderleri Mustafa Kemal’in olduğunu (zengin bir arşiv sayesinde) bilmelerine rağmen bunu yapmayacaklar. Çünkü bu hakikatlerin ortaya çıkması idollerini paramparça eder. İnsanlık tarihinde kurtuluş mücadelesini böylesine sefil katil çetelerine dayandıran başka bir “büyük devrimci” yoktur. Şahsi korumasını, adı Türkler arasında bile dehşet uyandıran en yavuz, talancı ve suçlu çeteciden seçen başka bir lider de yoktur. Ve siyasi liderler, siyasal cinayetlere ilişkin kendi ahlaki sorumluluklarını katil çetelerinin arkasına nadiren saklarlar…

Pontos Helenlerinin trajedisine ilişkin Dışişleri Bakanlıklarının yayınlanmamış belgeleri ve diğer kamuya açık ve özel arşivler sonsuz. Yunan-Türk nüfus mübadelesine dek, toplamda 353.000’den fazla Pontos Helen’i Jön Türklerin ve Kemalist ajanların ellerinde, şehir ve köylerde, dağlarda ve vadilerde, sürgün yerlerinde ve toplama kamplarında elim bir şekilde öldü. En sonunda, birçokları, Pontosluların Osmanlı vatandaşı olarak zorla alındıkları Türk ordusunun amele taburlarında imha edildi.

J. Gerard, G. Horton’un “The curse of Asia” (Asya’nın laneti) kitabına önsözünde şöyle yazıyor:

“… Milattan yirmi yüzyıl sonra, Türkler gibi sayısal olarak az ve gerici bir halkın, medeniyete ve insanlığın ilerlemesine karşı böylesi suçlar işleyebilmiş olması gerçeği, tüm vicdanlı insanları durup düşündürmeli… ABD’nin onların tek umudu olduğunu bilmemize rağmen, mahvolan Hıristiyanların çaresiz yardım çığlıklarına kulaklarımızı tıkadık ve ülkemizde, onlardan siyasal ve maddi faydalar elde edebilmek adına Türkler tarafından işlenen suçların örtbas edilmesine ve eylemlerinin affına yönelik sürekli artan bir eğilim olduğu artık açık.”

Bir Amerikalı tarafından Amerikan politikasına dair ifade edilen bu sözler, taraflı olmaması itibariyle önemli. Amerikalıların Türkleri Doğu Akdeniz’deki en güvenilir müttefikleri olarak gördükleri ve hala da görmeye devam ettikleri bilinen bir gerçek. Aynı duygu, Türkleri Ortadoğu’daki “fahri Almanlar” sayan Almanlarda da mevcut. Öte yandan İngiliz ve Fransızlar da Ortadoğu bölgesinin kontrolüne yönelik bu ahlaksız siyasi oyunda arkada kalmak istemediler ve Türklerle iyi ilişkiler kurmak için ellerinden gelen her şeyi yaptılar. Sonuç olarak Küçük Asya halklarının tepesinde bir değil birçok patron vardı.

Her ulus kendisine yapılan adaletsizliklerin resmen tanınmasını ısrarla talep etme hakkına sahiptir. Günümüz gerçekliğinde görmezden gelmenin ve ertelemenin hiçbir gerekçesi olamaz. Tarih, sırası geldiğinde, ayak sürüyenleri cezalandıracaktır.

Türkiye’nin canice etnik temizlik politikası bugün halen devam ediyor. Ordu kontrolündeki hükümetlerinin ve halklarının, Kürt lider Öcalan’la ilgili son olay sırasında İtalya’ya karşı eylemleri bunun örneği. Bu olay, Türkiye’nin tutum değiştirmediğinin ve insani değerlere ve bugün Türkiye’de yaşayan tüm etnik grupların haklarına saygı göstermeye hazır olmadığının en bariz göstergesi.

Türkiye’nin ordu yönetimindeki devleti, gerçek bir terörist gibi, Pan-Türkist imparatorluğun diriltilmesi vizyonu ile tüm komşularını tehdit etmeye devam ediyor. Bunun olabilmesinin sebebi, bugüne kadar, Türkiye’nin hiçbir uluslararası örgüt tarafından işlediği suçların hesabını vermeye ve özür dilemeye çağrılmamış olması. Bu yüzden uluslararası toplum da bu suça ortak, çünkü Türkiye’nin suçlarını hoş görüyor veya bir şekilde sessiz kalıyor. Bu suçlardan hepimiz ahlaken mesulüz.

Dünya barışını korumak amacıyla kurulmuş uluslararası örgütlerin, Birleşmiş Milletler Şartı doğrultusundaki sorumlulukları karşısında aktif ve gerçek bir tutum almalarının, adaleti sağlamalarının ve temel insanlık ilkelerine saygı göstermelerinin zamanının geldiği düşüncesindeyim. İnsan Hakları Yüksek Mahkemesi [Uluslararası Ceza Mahkemesi, ÇN] kapsamında, mevcut resmî belgelere dayalı olarak dönemin trajik olaylarını aydınlatacak bir mahkeme kurulması zorunlu. Pontos Rumlarının, uğradıkları soykırımın tanınmasına yönelik arayışı, Türk halkının kurtuluşu için de bir saik ve mesaj içeriyor.

Avrupa’nın Yahudilerine karşı ve Slav halklarına karşı, 2. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanya’sı tarafından korkunç bir soykırım suçu işlendi. Ancak bu ülke özür diledi ve kurbanların yakınlarından af diledi. Almanya tazminatlar ödedi ve bugüne kadar da soykırım konusundaki sorumluluğunu vurgulamaya devam ediyor.

Avrupa Birliği üyesi olmak için böylesine çabalayan modern Türkiye, bir Avrupa ülkesi sayılmak istiyorsa eğer, Almanya’yı örnek almalı. İşlediği sayısız soykırımın ve bugün işlemeye devam ettiği suçların sorumluluğunu üstlenmeli. Bu korkunç eylemler dolayısıyla af dilemeli ve tüm insanlığı ve kendisini, bu eylemleri bir daha tekrarlamayacağı konusunda temin etmeli. Yeni Türk nesillerinin ruhunu ve vicdanını, onlara işkence edecek ve Avrupa medeniyetinin değerlerini gerçekçi bir şekilde benimsemelerinin önüne geçecek anlamsız karmaşıklıklardan ancak bu şekilde kurtarabilir.

Böylesi bir mahkemenin yakın zamanda kurulacağına inancımla, burada, Türk ordusunun namuslu bir subayı olan Mehmet Rauf Efendi’nin ifadesini, Kemalistler tarafından Hıristiyan nüfusuna karşı işlenen, insanlığa karşı suçlar konusunda bir kanıt olarak sunuyorum.

Konu: Merzifon’daki hadiseler

Sakarya muharebesini takiben Müdafaa-i Milliye geri çekilirken, Müdafaa-i Milliye Cemiyeti Osman Ağa’ya hızla gelip çetesi ile muharebeye katılması emrini verdi. Osman Ağa emri aldığında, Samsun üzerinden Ankara’ya gitmek için hemen yola çıktı. Samsun’a ulaşır ulaşmaz sivil Rumları katletmeye başladı. Üç gün sonra, akşam 8 sularında (Avrupa saati ile) Merzifon tamamen kuşatılmıştı. Osman, eylemlerine karşı çıkmalarını engellemek için Türk belediye başkanını ve jandarmaları gözaltına aldırdı. Böylelikle Rum nüfusun hayatı, onuru ve mülkü onun çetesinin insafına kaldı. Sonraki dört-beş gün boyunca, çocuklar dahil tüm Rum nüfus katledildi ve mülklerine ve çiftlik hayvanlarına el konuldu. Sonunda tüm Rum mahalleler çeteler tarafından ateşe verildi. Merzifon’un bu şekilde yıkılmasından iki gün sonra, Osman ve çetesi Çorum’a hareket etti.

Profesör Kostas Fotiadis, Selanik Aristotle Üniversitesi, Florina Eğitim Fakültesi, kfotiadi@eled-fl.auth.gr

(20 Mayıs 2000’de Kanada’nın Toronto kentinde düzenlenen İnsan Hakları Uluslararası Konferansında yapılan sunumun özeti, İngilizceye tercüme eden George Efstratiades, Türkçe tercümesi: Mavri Thalassa)