Ekim Devrimi’ni anlamak için...

Sendika.Org'un okurları için, nihai zafere giden yolda kazanılan bu ilk zaferin nasıl yaşandığını, Ekim Devrimi’ni, Bolşevikleri ve Lenin’i anlatan kitaplardan hazırladığı  bir seçki 

 “Bu ilk zafer, nihai zafer değil henüz. Ekim devrimimiz sadece bizim cephemizde ve emsalsiz cefalar ve güçlükler, işitilmemiş acılar içinde ve büyük yanılgılar ve hatalarla gerçekleştirildi. Sanki yanılgılar olmaksızın, hata yapılmaksızın tek başına, geri bir halk, dünyanın en güçlü ve en ileri ülkelerin emperyalist savaşının üstesinden gelebilirmiş gibi! Hatalarımızı söylemekten korkmuyoruz ve onları düzeltebilmesini öğrenmek için bu hatalarımızı değerlendireceğiz. Ama gerçek gerçek olarak kalacaktır. Yüzlerce, binlerce yıldır ilk kez, efendiler arasındaki savaşa, kölelerin bütün efendilerine karşı yapacağı savaş ile ‘cevap vermek’ doğrultusunda verilen söz eksiksiz yerine getirildi…” 

Büyük Ekim Devrimi’nin lideri Vladimir İlyiç Ulyanov Lenin, devrimin dördüncü yıldönümü vesilesiyle kaleme aldığı yazıda böyle diyordu. 

Birinci Dünya Savaşı sürerken, savaşın taraflarından Rusya’da “ekmek, barış, özgürlük” sloganıyla işçileri ve köylüleri devrime çağıran Lenin liderliğindeki Bolşevikler, iktidarı ele geçirerek dünyadaki ilk sosyalist devleti kurmuştur. 7 Kasım (Rusya’da o dönemde kullanılan Jülyen Takvimi’ne göre 25 Ekim) 1917’de gerçekleşen bu devrim, tarihin akışını değiştirmiş, dünyayı insanlığın kurtuluşu doğrultusunda değiştirmek isteyenlere büyük dersler bırakmıştır. 

Dünyayı Sarsan On Gün 

John Reed 

Lenin’in “İşte milyonlarca basılmasını ve bütün dillere çevrilmesini görmek isteyeceğim kitap” diye andığı Dünyayı Sarsan On Gün, iyi bir başlangıç kitabı. Ekim Devrimi’ni günbegün izleyen Amerikalı gazeteci John Reed’in kaleminden klasik bir anlatı olan bu kitabı eşsiz kılan, başkaldırının açığa çıkardığı yaratıcı enerjiyle kaleme alınmış olmasıdır. Kitap son olarak Yordam Yayınları tarafından Türkçeye çevrilerek yayımlanmıştır. 

*** 

Devrime Doğru (Petrograd Bolşevikleri ve 1917 Temmuz Ayaklanması) 

Alexander Rabinowitch 

Tarih profesörü Alexander Rabinowitch, tarihin en büyük dönüm noktalarından birini oluşturan 1917 Sovyet Devrimi üzerine yürüttüğü yoğun çalışmanın sonuçlarını üç kitapta toplamıştır. Yordam yayınları tarafından yakın zamanda Türkçeye kazandırılan üçleme, pek çok yorumcu tarafından en kapsamlı ve başarılı 1917 Sovyet Devrimi incelemesi olarak görülmektedir. Devrime Doğru, 1917 Şubat’ında Çarlığın yıkılması ile Ekim’deki muzaffer sosyalist devrim arasındaki olayları, özellikle de Petrograd merkezli Temmuz Ayaklanması’nı inceliyor. 

Bolşevikler İktidara Geliyor (Petrograd’da 1917 Devrimi) 

A.Rabinowitch 

Başarısız Temmuz ayaklanmasının ardından Ekim Devrimi’ne uzanan birkaç aylık süreçte neler yaşandığını anlatan Bolşevikler İktidara Geliyor Rus ve Sovyet tarihi üzerine çalışan uzmanların çoğunun üzerinde birleştiği kanaate göre, “Rus Devrimi üzerine yazılmış en iyi kitap.” 

Bolşevikler İktidarda (Petrograd’da Sovyet Devrimi’nin ilk yılı) 

A.Rabinowitch 

Rabinowitch bu kitapta, Sovyet iktidarının ilk yılına odaklanıyor. Kitapta, muzaffer bir devrimin muktedir bir devlete, “isyancıların yöneticilere” dönüşme sürecine; geri adım ve ileri hamleleri, zafer duyguları ve yenilgi kaygıları, ittifakları ve ayrışmaları, kısacası tüm coşku ve gerilimleriyle tanıklık ediyor. 

*** 

Sovyet Rusya Tarihi / Bolşevik Devrimi I-II- III 

Edward Hallet Carr 

Ekim Devrimi üzerine en kapsamlı çalışmalardan biri de Metis yayınları tarafından Türkçeye kazandırılan Edward Hallet Carr’ın üç ciltlik Sovyet Rusya Tarihi’dir. 

Cilt I 

İlk cilt, Bolşevizm’in doğuşunu ve gelişmesini, 1905 ve 1917 devrimlerini ve Sovyet iktidarını içeriyor. Kitabın Türkçe literatüre yaptığı daha önemli katkı ise, parti, Sovyet ve iktidar aygıtları arasındaki ilişkilere iktidarda ve Sovyet yönetimindeki merkezileşmeye, milletlerin kendi kaderini tayin hakkı uygulamalarına ilişkin çok zengin bir kaynak oluşturmasıdır. 

Cilt II 

“Ekonomik Düzen” başlığını taşıyan bu ciltte devrimin hemen sonrasındaki tarım, sanayi, ticaret, emek ve sendika, dağıtım ve para politikaları inceleniyor. Devrimin ekonomik hayata etkileri, savaş komünizmi, NEP dönemi ve planlamanın ilk adımları 1917-1923 arasının alt kronolojik dönemleri olarak ele alınıyor. 

Bir krizin, yoğun mücadelelerin, teori ve programla gerçek hayat arasındaki zıtlıkların tarihidir bu cilt: Bir yandan devrim için siyasi iktidarın alınmasının yetmediği ortaya çıkar, diğer yandan Bolşeviklerin Rusya’da sosyalizme geçiş için desteğini umdukları Avrupa devrimi gelmemektedir… Burada anlatılan tarihin, sosyalizm düşüncesinin nasıl devletçiliğe itildiğinin, devletçiliğin sınırları içine hapsolduğunun tarihi olduğu da söylenebilir; Carr’ın bugünkü okurları için, “duvarın yıkılışını” görmüş yirminci yüzyıl sonundaki okurları için kitabın taşıdığı anlam da budur. 

Cilt III 

Carr yapıtın sonunu, Sovyet tarihinde belli bir dönemin sonuna yerleştirmiştir: 1922-23 kışında rejim yerleşmiş, ilk kez bir güvenlik hissi doğmuş, ekonomik iyileştirme dalgası zirveye ulaşmıştır. Yeni tarım ve çalışma kanunları ile medeni kanun hukuki istikrar vaat etmektedir. Devrim yatışmıştır – Carr bundan sonrasını artık farklı, yeni bir dönem olarak değerlendirir. 

Bu üçüncü cilt, Sovyet Rusya’nın dış dünyayla kurduğu çok renkli, ama bir o kadar da karmaşık, iç içe geçmiş ilişkilerini, keskin ayrımlara gitmeden resmin bütününü canlandırarak anlatmayı başarıyor. Bu cildi okurken, artık uzak bir geçmişte, 20. yüzyılın başında kalmış uluslararası olguların aynı zamanda bugüne, bizlere ne kadar yakın olduğunu düşünmemek mümkün değil. 

*** 

Lenin döneminde Leninizm I – II 

Marcel Liebman 

‘Leninizm içinden çıktığı ve geliştiği tarihsel ortamdan ayrılamaz. Leninizmin çözümlenmesi canlı evrimi içinde Leninizmin bir tarihi olmak zorundadır ve Leninizmin tarihi Rus devriminin tarihinden ayrılamaz. Devrim mücadelesinde olayların Lenin’in düşüncesine yaptığı sürekli etkileşim gözönünde tutulmadıkça, Leninizmin