Bu rejimlerin en kritik özelliği esasında “ganimet paylaşımı.” Bazı yorumcuların inandığı gibi ortak özellikleri Batılı liberal değerlerin antitezi olan “değerler” değil. Bundan ziyade, bu farklı değerler, iktidar partisinin gerçek amacı doğrudan (kamu bütçesinden veya devlet işletmeleri üzerinden) ya da dolaylı olarak (özel sektördeki yolsuzluk üzerinden veya parasını verene göre çıkarılan yasalar ve mevzuatlarla) çalabilmek için devleti kontrol etmek olmasına rağmen, seçmenlerde gerçekten de “milli,” “yerli,” “kozmopolit olmayan” farklı bir programa oy verdikleri hissi uyandırmak için uydurulmuş değerler. 

Bu yaz Sırbistan ve Karadağ’da geçirdiğim süre boyunca, kritik özelliğin “liberal” değerlere muhalefet değil, patronaja dayalı bu özel egemenlik tarzı olduğunu anladım. Karadağ 30 yıldır tek adam tarafından yönetiliyor: Djukanoviċ. Bu zaman zarfında Putin gibi o da birçok makam değiştirdi: partisinin başkanı, başbakan, başkan oldu. Dahası, Djukanoviċ’in egemenliği, eşcinsel hakları, çevre, serbest piyasa vb. alanlarda Batılı liberal “değerlerle” büyük oranda uyumluydu. Karadağ’ı Avrupa Birliği’nin eşiğine kadar getirdi ve NATO’ya üye yaptı. Ama egemenliğinin yapısı Putin’inkine denk: çalmak için hükümeti kontrol etmek ve kazanımlarını destekçilerine (ve elbette kendisine ve kendi kliğine) dağıtmak. 

Böylesi bir sistemin ayakta kalabilmesi için sürekli, ideal olarak da sonsuza dek seçimleri kazanması gerekiyor. Benzer sistemlerin başı olan Bin Ali (Tunus) ve Mübarek (Mısır) nihayetinde başarısız oldular. Ama Djukanoviċ, Lukashenko, Erdoğan, Putin ve Orban henüz başarısız olmadılar. Ve Rusya bu konuda yine başı çekiyor. Seçim kazanmak için her yol mubah: Devlet sektörü çalışanlarına “doğru” aday veya “doğru” partiye oy vermeleri şiddetle “tavsiye ediliyor,” insanlara oylarının fotoğrafını çekmeleri için cep telefonu veriliyor, “doğru” oy verdilerse telefon onlarda kalıyor (Karadağ bu yöntemi on yıldan uzun süredir kullanıyor), oylar doğrudan satın alınıyor veya karmaşa yaratmak için sahte oy pusulaları ekleniyor. Toplam sayıları çarpıtarak doğrudan oy çalınması son çare olarak tutuluyor. Rusya’da bu gibi çarpıtmalar büyük şehirlerde zor veya imkânsız ama “doğru” aday için oyların %90’lara çıktığı küçük kasabalar ile uzak bölgelerde çok kolay. 

Fakat bu rejimleri Batılı liberal rejimlerden başka bir tür olarak değerlendirmenin de hatalı olduğunu düşünüyorum. Bunlar aslında “gelişmiş” demokrasilerde mevcut olan bazı özellikleri abartmaktan başka bir şey yapmıyorlar: iki türde de parayı bastırana yasa ve mevzuat çıkarılıyor ama “yeni” rejimlerde bu daha açıktan ve kabaca yapılıyor; Rusya’da ikinci bir partinin ortaya çıkması ABD’de üçüncü bir partinin ortaya çıkması kadar zor; seçmenlerin bastırılması (oy kullanmalarının bir şekilde engellenmesi) sadece biraz daha ileri götürülmüş. Demokrasilerin olumsuz yönlerini bazen grotesk bir şekilde abartıyorlar ve olumlu yönlerini neredeyse tamamen bastırıyorlar. 

Ama yeni rejimlerin en temel özelliği yalnızca tek bir partinin kazanabileceği çok partili seçim kleptokrasileri olmaları. 

Çeviren: Serap Şen 

Kaynak: Global Inequality (http://glineq.blogspot.com.tr/2017/07/multi-party-kleptocracies-rather-than.html