Akademisyen Mesut Yeğen:

Baskın seçimin sonucunu muhalefet partilerinin tutumu belirler

İktidar ve ortağı tarafından alınan baskın seçim kararını, iktidar açısından “mecburiyet” olarak nitelendiren akademisyen Mesut Yeğen, seçimlerin tayin edici gücünün yine HDP ve Kürt seçmen olacağını söyledi. 

Seçim meselesi hızlı ve bütün ağırlığı ile ülke gündemini kapladı. Uzun süredir OHAL’in getirdiği toplumsal demoralizasyon, hükümet ve ortağının aldığı baskın seçim kararı ile yerini “başka türlü mümkün” beklentisine bıraktı. Bu kısa sürede yapılacak kimi hamleler ile seçimlerde farklı sonuçlar elde edilebilir. 

İstanbul Şehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Sosyolog Mesut Yeğen, baskın erken seçim kararına ilişkin Mezopotamya Ajansı’nın (MA) sorularını yanıtladı. Yeğen, önerdiği formüllerle muhalefetin başarı sağlama şansının yüksek olduğunu ve HDP ile Kürt seçmenin bu seçimlerde de belirleyici bir etkiye sahip olacağını söyledi. 

Baskın seçimi AKP ve MHP açısından kaçınılmaz kılan nedir? Çünkü yapılan açıklamalarda özellikle bu seçimin yapılmasının mecburiyetine işaret edildi. 

Esas sebep AKP-MHP koalisyonuna olan desteğin eriyor olması. AKP-MHP liderliği 2019 Kasım’ına kadar geçen sürede bugünkünden daha iyi bir sonuç alacağına inansaydı seçimi erkene almazdı. Ama şimdi belli ki AKP-MHP liderliği yaptırdığı kamuoyu yoklamalarından şu sonuca ulaştı: ‘Ne kadar erken o kadar iyi, ne kadar geç o kadar kötü.’ İYİ Parti’nin MHP’yi küçültmesi, Saadet’in de AKP’den şikayetçi muhafazakarlar için bir alternatif olmaya başlamış olması ve buna bağlı olarak da Akşener ve Gül isimlerinin parlaması ve bütün bunlara eklenen iktisadi çöküş tablosu AKP-MHP blokunu seçime kaçmak zorunda bıraktı.

OHAL koşullarında bu seçimlerin yapılacak olması, 16 Nisan referandumundaki şaibelerin yeniden ortaya çıkacağı kaygısına neden oluyor. Kısa süre önce seçim yasasında yapılan kimi değişiklikler bu kaygıyı artırıyor. Ne dersiniz, bu seçim iktidar açısından sonucu belirlenmiş bir seçim olabilir mi?

OHAL’de seçim yapılacak olmasının seçim sonuçlarına etkisi açısından önemli iki boyutu var. İlki medya ve muhalif siyasi partiler üzerindeki yoğun baskının devam edecek olması ve bunun seçimlerin serbest rekabet ortamında yapılacak olmasına engel olacak oluşu. İkincisi de seçimin güvenilir bir şekilde yapılmasının ve tamamlanmasının önünde engel olabilecek olması. Öte yandan, OHAL’e rağmen muhalefetin seçimlerde hem başarılı olabilmesi hem de seçimin gerçek sonuçlarına sahip çıkabilmesi mümkün. Bunun için gereken iyi bir örgütlenme ve biraz cesaret. Muhalefet partileri, seçmenlerini seçim sonuçlarına şaibe düşmesini engellemek üzere motive edebilir. Bunu yapabilecek siyasi atmosfer halen var.

Muhalefet mevcut koşullarda ne yapmalı? Cumhur ittifakına karşı muhalefetin şimdiye kadar yaptığı ittifak görüşmeleri HDP dışında yürütüldü. HDP'nin iktidar tarafından kriminalize edilmesi muhalefet partileri açısından neden belirleyici oluyor?

Tatsız ama HDP’nin dışarıda tutulmasının sürpriz bir tarafı yok ve bunun bu seçim ortamında aşılması mümkün değil. Muhalefet partileri açısından HDP’yle işbirliği yapıyor görünmenin maliyeti var ve bu maliyeti kimse üstlenmek istemiyor. Ancak AKP-MHP koalisyonunu aşmakta bu durumun o kadar önemli bir engel oluşturduğunu düşünmüyorum. HDP parlamento seçimlerinde kuvvetle muhtemel ki yüzde 10’un üzerinde oy alacak ve Selahattin Demirtaş’ı aday gösterebilirse cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde onun da üzerine çıkacak. Bu da şu demek: HDP harici 3 muhalefet partisi tek ya da iki blok halinde parlamento seçimlerine girerse AKP-MHP koalisyonu parlamentoda beklenenin çok altında bir sayıya ulaşır ve eğer kuvvetli tek tek adaylarla ya da kuvvetli bir ortak adayla cumhurbaşkanlığı seçimlerine girebilirlerse de Erdoğan’ın seçilmesini engelleyebilirler. Dolayısıyla HDP harici 3 muhalefet partisi en hızlı biçimde seçimlere bir ya da iki blok halinde girmenin ve cumhurbaşkanlığı seçimleri için de kuvvetli bir ya da iki adayı bulmanın peşine düşmeli.

 7 Haziran seçimlerinin belirleyeni Kürt seçmeni ve HDP idi. Bu seçimin belirleyici gücü kim olur size göre?

HDP’nin ve Kürt seçmeninin yine tayin edici olacağı açık. HDP’nin yüzde 10’un üzerinde bir seçmen desteğine sahip olmaya devam etmesi Türkiye’nin kalan yüzde 85-90’ından Erdoğan’ın yüzde 51 çıkarmasını zorlaştırıyor. Ancak bu zor durumdan AKP-MHP koalisyonuna alternatif bir siyasi tablo çıkarmanın vurucu hamlesini parti olarak Saadet Partisi aday olarak da Meral Akşener ve tabii ki olursa Gül yapabilir.

Olasılıkları değerlendirdiğinizde alınan karara rağmen seçimlerin yapılmama yapılamama ihtimali var mı?

Zayıf ihtimal ama olmayacak şey değil. Fakat burada durum şu ki, geçen zaman artık AKP-MHP koalisyonunun aleyhine çalışıyor ve bu durumu tersine çevirebilecek bir enstrüman var görünmüyor. Seçimlerin uzun süre hiç yapılmadığı bir Türkiye halindense halen uzak olduğumuzu düşünüyorum. 

Böyle bir seçimin sizce sonucu ne olur?

Her şey başta CHP olmak üzere 3 muhalefet partisine bağlı. Söylediğim üzere HDP harici oylar 85-90 arasında ve buradan net bir yüzde elli çıkarmak AKP-MHP için kolay değil. Bu da şu demek: Üç muhalefet partisi parlamento seçimleri için işbirliği yapabilir ve kuvvetli bir ya da iki cumhurbaşkanı adayı çıkarabilirlerse hem parlamentoda çoğunluğu sağlayabilir hem de cumhurbaşkanlığı seçimlerini ikinci tura uzatabilirler. Ama bu yapılamazsa Erdoğan kolaylıkla seçilir ve AKP-MHP koalisyonu da parlamentoda çoğunluğu elde eder.